Gert van der Kolk - 06 51050119 info@oio.nl

PDF

Even

“Het volgende plaatje is zo ingewikkeld, dat ik het maar even laat zien” en de daad bij het woord voegend draaide de consultant de volgende PowerPoint-dia voor. Hij had bedrijfsprocessen geanalyseerd om ze effectiever te maken en zijn voorstellen in een schema samengevat. Wat ik in een fractie van een seconde opving zag er inderdaad zeer ingewikkeld uit.

Hij had zich blijkbaar niet de vraag gesteld welk nut het heeft om een schema zo ingewikkeld te maken, dat het niet te doorgronden is. Een goed schema is immers een adequate reductie van wat het afbeeldt. Het bevat genoeg informatie om te begrijpen waar het over gaat maar ook weer niet zoveel info dat het de werkelijkheid een op een representeert. Doet het dat wel, dan heb je het schema niet nodig.

Blauw

Als je een medewerker tegen een pietluttige collega hoort zeggen dat hij nu wel heel erg blauw doet, of dat een zeer besluitvaardige collega niet zo rood moet doen, dan mag je er vrij zeker van uitgaan dat ze recent Insights hebben gedaan. Zulke plakplaatjes zijn natuurlijk een flinke versimpeling van de werkelijkheid en Insights is, als je de diepte induikt, een subtiel en genuanceerd instrument. Maar in de praktijk reduceren we die nuances tot de handzamer blauwe, rode, gele en groene mensen. Dat is niet zoals het bedoeld is, maar de behoefte aan vereenvoudiging en begrijpelijkheid is kennelijk sterker dan het streven naar nauwkeurigheid.

Kachel

Om die reden is denk ik een model als de Leerstijlen van Kolb al heel lang mateloos populair om zicht te krijgen op hoe mensen leren. Kolb onderscheidde vier leerstijlen: die van de doener, dromer, denker en beslisser. Net als andere zogenoemde patatsnijders (modellen van 2 bij 2) munt Kolb uit door eenvoud en begrijpelijkheid en presenteert het model uitkomsten waar iedereen zich iets bij kan voorstellen.

Wel jammer dat De Bruyckere en Hulshof er de kachel mee aanmaken. Zij schreven een vermakelijk boekje waarin ze allerlei mythes over leren en onderwijs demonteren *). Zo is helemaal niet meer dan 90% van onze communicatie non-verbaal, is brainstormen niet de beste manier om creatieve oplossingen te verzinnen en is voor de theorie van Kolb “weinig bewijs gevonden”. Voor andere leerstijltheorieën overigens ook niet.

Weg?

Weg met Kolb dan maar? Wel als je het zou willen gebruiken om gevalideerde en voorspellende uitspraken te doen over hoe iemand leert. Het is al veel langer bekend dat het model dat niet kan.

De vraag is of het daarvoor is bedoeld. Insights gaat niet over blauwe of rode mensen, en Kolb in essentie niet over denkers of dromers. Kolb heeft zijn model ontwikkeld in de context van ervaringsleren, waarvoor naar zijn idee vier vaardigheden essentieel zijn: concreet ervaren, reflectief observeren, abstract conceptualiseren en actief experimenteren. Om uit te vinden hoe je die vaardigheden gebruikt, maak je een zelfrapportage: je brengt niet in kaart hoe je leert, maar hoe je zelf denkt dat je die vaardigheden gebruikt bij ervaringsleren. Dat kan aanleiding zijn tot reflectie en zelfinzicht en tot feedback van en voor anderen. In een professionele omgeving gebruik je dan je eigen waarnemingen en die van collega’s om een stap verder te komen en in de context van ervaringsleren is dat winst.

 

*) Pedro de Bruyckere en Casper Hulshof: Jongens zijn slimmer dan meisjes. Lannoo / Van Duuren 2013